بازیابی، گونه شناسی و اعتبار سنجی روایات تفسیری ابن الماهیار

محمد بن العباس بن علی بن مروان بن الماهیار(متوفای قرن چهارم) از جمله محدثان معاصر کلینی ? می باشد. او دارای آثار متعددی در موضوعات فقه، اصول، تفسیر قرآن و ... است. روایات تفسیری وی در چهار کتاب «تأویل ما نزل فی النبی ?، تأویل ما نزل من القرآن فی أهل بیت ?، تأویل ما نزل فی شیعتهم، تأویل ما نزل فی أعدائهم»، به عنوان منبع برای مفسران بعد از خود بوده است. مساله اصلی این پژوهه بازیابی، گونه شناسی و اعتبارسنجی سندی روایات تفسیری ابن الماهیار می باشد. ابتدا از باب مقدمه به شناخت نامه علمی ابن الماهیار پرداخته شده است. بازشناسی کتاب های ابن الماهیار در تفسیر قرآن، بازیابی روایات تفسیری ایشان که شامل 563 روایت تفسیری و مستدرک بازیابی روایات تفسیری ابن الماهیار، از مباحث مهمی است که در این رساله مورد بررسی قرار گرفته است. گونه شناسی روایات تفسیری ایشان که عبارتند از روایات سوره ـ آیه شناخت، معنا شناخت، تفسیری ـ تبیینی، تأویلی، جری و تطبیق، و مرتبط در بخش دیگری مورد توجّه قرار گرفته است. در این میان روایات جری و تطبیق بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده اند. محتوای اصلی این روایات اثبات بنیاد قرآنی, امامت و ولایت ائمه ? می باشد. در آخر ملاک و معیار اعتبارسنجی سندی روایات ابن الماهیار بیان شده است و نتیجه ی آن طبق نظر متأخران به دلیل وجود راوی ضعیف، مهمل، مجهول و ... جزء روایات حسن، موثق و ضعیف محسوب می شود، اما از منظر قدما ضعف سند موجب ضعف روایت نمی شود. بنابراین روایات ابن الماهیار با توجّه به ملاک و معیار قدما، حدیث صحیح تلقی می شود.